Եղբայրները և ախպարները

 

Արաբկիր թաղամասը, որտեղ ծնվել, մեծացել եմ նաև ես, հիմնադրել են սփյուռքահայերը, ավելի ստույգ` հայրենադարձները դրսի արաբկիրցիների օժանդակությամբ, այստեղ ստեղծել են մշակույթի օջախներ, հայտնի քիմմաքրման ֆաբրիկան. Արաբկիր համայնքը սփյուռքից ամենայն աջակցություն է ստացել: Տարօրինակ ձևով, սակայն, ժամանակի ընթացքում ներգաղթած մեր հայրենակիցների մեծ մասը կրկին վերադարձավ արտասահման, բայց պատճառների մասին չէ, որ ուզում եմ խոսել, ու նաև գնահատականից եմ ուզում զերծ մնալ, թե ում գնալն էր արդարացված, թե ով պարզապես լքեց հայրենիքը մի քանի փալաս-փուլուսի համար. սրանք այլ թեմաներ են: Այնուամենայնիվ, մեզ համար սփյուռքահայերը երկու տեսակ են լինում, հիրավի, եղբայրներ և, ցավոք, ախպարներ: Եղբայրները նրանք են, ովքեր, հատկապես 88-ից սկսած, դուռը բացեցին ու ներս մտան` մեզ հետ, մեր կողքին իրենց պատմական հայրենիքում պայքարելու համար: Միայն Մոնթեի ու Ժիրայր Սեֆիլյանի տեսակը բավական է, որ պատկերացում կազմենք իրական եղբայրների մասին: Այս տղերքը, առանց ավելորդ շատախոսության, նվիրական գործին լծվեցին. հայրենիքի ազատագրումը այս մարդկանց համար պատվի խնդիր էր, նույնիսկ եթե որոշ տեղացիների նախանձն էին շարժում, կամ իշխանություն կոչվածները հալածում էին և հալածում են նրանց: Հենց միայն Սարգիս Հացպանյանի, Վարդգես Գասպարիի օրինակները բավ են, բայց փաստ է նաև, որ այս մարդիկ չեն պատրաստվում խոնարհել պայքարի դրոշը: Նրանք, իրոք, արդար ու ազատ Հայաստան են երազում: Այսինքն, եղբայր են նրանք, ովքեր հայրենիք են մտնում շքամուտքից: Բայց այլ են ախպարները: Դրանք 1988 թվականից մեր գլխին լոլո կարդացողներն են` թե պետք չէ բարձրացնել Արցախի խնդիրը, պետք է համագործակցել սովետմիության հետ, սովորեցնում էին, թե ինչն է լավը, ինչը` վատը, ու համագործակցության կոչ անողները դաշնակ պարագլուխներն էին, և, իհարկե, ոչ միայն նրանք, մասնավորապես ՍԴՀԿ համաշխարհային կառույցի ատենապետ Սեդրակ Աճեմյանը, թվում է, թե պետք է, որ առաջինը ցանկանար, ելնելով իր ղեկավարած կուսակցության գաղափարախոսությունից, նախ և առաջ Հայաստանում հաստատել ժողովրդավարական կարգեր: Ամեն ինչ պետք է աներ ավազակապետության ռեժիմը կազմաքանդելու համար, ու միայն դրանից հետո, երբ ՀՀ-ում ստեղծվեին հավասար պայմաններ բոլոր կուսակցությունների համար, արդեն պետք է մասնակցեր արդար ու թափանցիկ ընտրություններին բոլոր մակարդակներով` կերտելով ժողվրդավարական հայրենիք: Դրանից հետո էր, որ Սեդրակ Աճեմյանը, որ նաև խոշոր ձեռնարկատեր է, արդար մրցութային պայմաններում կարող էր համապատասխան ներդրումներով օգնել թե° հայրենիքին և թե° զարգացնել իր բիզնեսը: Բայց, ցավոք, այդ արդար տարբերակը Սեդրակ Աճեմյանը չընտրեց: Գործարքի մեջ մտնելով գողապետական ռեժիմի հետ` ավազակապետերից ստացած արտոնությունների դիմաց Սեդրակ Աճեմյանը, բառիս իսկական իմաստով, փորձեց ծախել կուսակցության դիվիդենտները: Եվ ի հաշիվ դավանափոխ եղած ԱԺ պատգամավորի` Սեդրակ Աճեմյանը ոչ միայն ուզում էր լեգիտիմացնել անօրեն Ազգային ժողովը, այլև փոխել ՍԴՀԿ կշիռը` հայաստանյան այդ կառույցը պոկելով Հայ ազգային կոնգրեսից, դարձնել իշխանամետ ինչ-որ մի բան: Այս խաղում, իհարկե, ցավում եմ Վարդան Խաչատրյանի համար, որ ախպարի պես հետնամուտքից ներս մտավ, այնինչ, կարող էր եղբոր պես բացել շքամուտքի դուռը: Ինչպես ասում են` Աստված իր հետ: Թեմային չէի անդրադառնա, եթե ՍԴՀԿ համաշխարհային կառույցի ատենապետ Սեդրակ Աճեմյանը չշարունակեր ջուր պղտորել: Ուզում եմ հիշել մի պատմություն, երբ սփյուռքահայ մի գործարար, լրագրողիս տեսնելուն պես սկսեց լոլո կարդալ, որ հայրենիքն աղվոր է, և անանկ կսիրե, որ հոս գորգագործարան բացած է: ՙԵվ ինչքա±ն աշխատավարձ եք տալիս՚,- հարցրեցի սրան, ու վերջինս խրոխտ պատասխանեց` ամսական 50 դոլար: Ու երբ լսեց իմ հակադարձումը, թե` հարամ է քո կերած հացը, խիստ վիրավորվեց, կամ այդպես ձևացնելով, դուրս փախավ: Հազարներով վաճառած գորգի դիմաց այդ մեծ հայրենասերը իր հայրենակցուհիներին կոպեկներ էր տալիս այն դեպքում, երբ նմանատիպ ծանր աշխատանքը գորգագործ կնոջը բազմաթիվ ծանր հիվանդությունների առաջ է կանգնեցնում` ընդհուպ մինչև չբերություն: Սեդրակ Աճեմյանի ու իր նմանների տեսակը գինու կարասն ընկած մկան պես մի բան է, որ փչացնում են ամբողջ գինին: Աճեմյաններն` ուր, մոնթեներն` ուր ու մնացածներն` ուր: Ու քանի որ խոսեցինք այս թեմաներից, ուզում եմ ցավով մի քանի խոսք էլ մեծանուն հայերի մասին ասել:

Ի±նչ են մտածում ազնավուրները, գաֆեսչյանները, քրքորյանները, աղանբեկյաններն ու մյուսները, երբ կանգնում են հայոց ավազակապետերի կողքին` խորացնելով փոքրիկ բռնապետների իշխանությունը: Եթե հայրենիք ու Հայաստան բառերը այս մարդկանց համար, հիրավի, արժեք ունեն, ուրեմն պիտի գիտակցեն, որ օրվա իշխանությունները Հայաստանն առանց հայ ժողովրդի են պատկերացնում: Ու այլևս ինչու± են հայրենասիրական շարժեր անում մեծանուն հայերը: Եթե այս պարզ իրողությանը նրանք անտեղյակ են և, իրոք, չգիտեն, ուրեմն` վերջիններիս մեծությունը բանի պետք չէ£ Եթե կույր են, Հայաստանում լավ ակնաբույժներ կան, թող դիմեն, կօգնենք, ակնոց էլ կուղարկենք, եթե կարիք կա, սակայն ուղտին նստած` կուզեկուզ անելը, պարոնա°յք մեծանուն հայեր, ձեզ պատիվ չի բերում: Հետո չասեք, թե տեղյակ չէիք: Իսկ մտոք կույր լինելը ամենամեծ մեղքն է: Կամ լավն արեք կա°մ լավություն մի խաղացեք: Միևնույնն է, ձեր ուղարկած փողերից հայ ժողովուրդը շահ չունի:

Սուրեն Սարգսյան