«Հայելի» ակումբը հունիսի 27-ին հյուրընկալել էր ՀՀԿ անդամ, ԱԺ պատգամավոր Ռաֆիկ Պետրոսյանին և ՀԱԿ ներկայացուցիչ Գուրգեն Եղիազարյանին: Բանավեճի թեման՝ «Հետևություններ Կազանի հանդիպումից: Երկխոսության գաղափարը, սպասվող հետևանքները»:
Ա. Թովմասյան.-Բարև՛ ձեզ, շնորհակալություն, որ հրավերն ընդունեցիք, այսօր մեր հյուրերն են Ռաֆիկ Պետրոսյանն ու Գուրգեն Եղիազարյանը: Երևի ճիշտ կլինի՝ սկզբում խոսենք Կազանի հանդիպման արդյունքներից, հետո անցնենք ներքաղաքական զարգացումներին և երկխոսությանը: Ընդհանուր առմամբ ինչպե՞ս կգնահատեք կազանյան հանդիպումը, խնդրեմ:
Գ. Եղիազարյան.-Կազանի հանդիպումը գնահատելու համար ընդամենը պետք է ուշադիր հետևեինք թուրքականն մամուլին, հետո՝ ադրբեջանցիներին: Սկզբից շատ տաօրինակ էր այն առումով, որ նույնիսկ թուրքեն աշխատում էին մեզ ինչ-որ տեղ խնայել և լավ աչքով նայել, ադրբեջանցիները լռում էին, այն հարձակողական, լկտի վերաբերմունքն այս անգամ չկար, մենք կարող էինք եզրահանգել, որ սրանք ինչ-որ լուրջ սպասելիքներ ունեն, այդ էր պատճառը, որ նույնիսկ Զարուհի Փոստանջյանին աշխատեցին լռեցնել, որ ավելորդ հարցեր չտա Եվրոպայում: Բայց Կազանը ոչ մի բան չտվեց: Ամենայն հավանականությամբ, խնդիրն այս անգամ շատ կարճ ժամանակով հետաձգվեց, սպասենք մի նոր ալիքի:
Ա. Թովմասյան.-Ի՞նչն է Ձեզ թույլ տալիս նման եզրակացություն անել:
Գ. Եղիազարյան.-Ընդհանրապես, ցանկացած հանդիպումից հետո մենք գիտենք Ադրբեջանի ռազմատենչ հայտարարությունների մասին. Ալիևն իրեն չէր զսպում, միշտ չէ, որ ադեկվատ էր պահում, ժամանակից շուտ լքում էր հանդիպումը կամ ճաշին, ընթրիքին չէր մասնակցում և հետո ռազմատենչ հայտարարություններ էր անում: Այս անգամ լռություն էր պահպանվում, նույնիսկ արտաքին գործերի նախարարը շատ զգուշորեն, նուրբ է վերաբերվել այս խնդրին իր հայտարարության մեջ, այստեղից կարող ենք եզրահանգել, որ ապագայում շատ արագ կլինի մի հանդիպում, որտեղ արդեն կողմերը փաստաթղուղթ կստորագրեն:
Ա. Թովմասյան.-Եթե հետևենք մեր արտգործնախարարի հարցազրույցին, ապա դժվար թե նման բան սպասենք, որովհետև ինքն ասում է, թե նորից տասից ավելի նախապայմաններ է առաջադրել ադրբեջանական կողմը, հետևաբար՝ նոր ժամանակ է պետք, նոր քննարկումներ, նոր բանակցություններ:
Գ. Եղիազարյան.-Ես ոչ կարող եմ հավատալ եմր արտգործնախարարի հայտարարություններին, անկեղծ ասեմ, ոչ էլ հավատալ մյուսների հայտարարություններին: Այստեղ ինչ-որ գործընթացներ են տեղի ունենում, որոնց մասին մենք շատ քիչ բան գիտենք իրականում: Բավական է վերջին հայտարարությունը, որ հնչեցրեցին Եվրոպայից, և մեր արտգործնախարարն ասաց, որ նման բան չի եղել: Խնդրո առարկան…
Գոհար Գևորգյան, «Tert.am».-Խաղաղապահ ուժե՞րը նկատի ունեք:
Գ. Եղիազարյան.-Ոչ միայն, խաղաղապահներին կանդրադառնամ, դա Ադրբեջանը տարածեց հայտարարություն խաղաղապահների համար, իսկ մինչև այդ հայտարարություն ստացվեց, որ արձանագրությունների ստորագրման ժամանակ խոսքը եղել է հինգ շրջանների հանձնման մասին, ինչը մեր արտգործնախարարը հերքեց ամբողջովին: Դուք գիտե՞ք, ես կհակված եմ մտածելու, որ դժվար նման կառույցներում, կներեք հազար անգամ, այդ բոյի սուտ ասեն: Նման բան լինել չի կարող, այսինքն՝ այստեղ գործընթացներ կան կուլիսների հետևում, որոնց մասին մենք շատ քիչ բան գիտենք, և երբ մենք ասում էինք, որ մեր փրկությունը, ՀՀ փրկությունը… Ուղղակի մենք ուրիշ ելք չունենք, եթե մենք ժողովրդավարական երկիր չենք, մենք տանուլ ենք տալիս, եթե մեր նախագահն ընտրված չէ, մենք տանուլ ենք տալիս: Մենք անընդհատ նույն բաներն ենք ասում, բայց անընհդատ հինգ շրջանների մասին են արդեն խոսում թուրքերը: Այ սա է խնդիրը:
Ա. Թովմասյան.-Պրն Բագրատյանն ասում է, որ ՀԱԿ-ը մեծ հնարավորություն է տվել նախագահին, մեր նախագահն այսօր շատ ավելի ամուր, դեմոկրատ նախագահ է, քան Ալիևը, այսինքն՝ թիկունքում այդ ամրությունն ունենալով է գնացել բանակցությունների:
Գ. Եղիազարյան.-Ճիշտն ասած՝ ես չեմ մտածում, որ պրն Բագրատյանն ասած կլիներ՝ նախագահը, ես ասեմ, որ միգուցե կասեր՝ ՀՀ գործող նախագահը, ես դրա հետ համաձայն եմ:
Ռ. Պետրոսյան.-Եթե մեր էլ ասի, չի սխալվի:
Գ. Եղիազարյան.-Չէ, նա Ռաֆիկի նախագահն է:
Արկադի Գրիգորյան, «Արմենիա».-Դուք ՀՀ քաղաքացի՞ չեք, պրն Եղիազարյան:
Գ. Եղիազարյան.-Ես ՀՀ քաղաքացի եմ, ես տեսել եմ՝ ընտրությունների ժամանակ ինչ այլասեռվածություններ են եղել, թե ինչեր են կատարվել, թե ինչպե՛ս են 20 տարեկան աղջկա գլուխն ուղղակի ջարդել միայն մի բանի համար, որ նա Լևոն Տեր-Պետրոսյանի վստահված անձն է եղել, և դա համընդհանուր, պայմանավորված՝ մինչև ժամը տասներկուսը նրանք այդպես… Այ որ ասում էին՝ թող նախագահը լեգիտիմ լինի, երբ որ մենք ասում ենք՝ արտահերթ ընտրություններ են հարկավոր, երբ մենք ասում ենք, որ ուրիշ ճանապարհ չունի Հայաստանը, մենք միայնն դրա համար ենք ասում, մենք պետք է պաշտպանված լինի ինչպես ներսում, այնպես էլ դրսում:
Ա. Թովմասյան.-Ըստ պրն Հրանտ Բագրատյանի՝ մեր պետության վտանգը գիտակցելով՝ ՀԱԿ-ն իր հեղինակության հաշին է այդ շանսը տվել նախագահին:
Գ. Եղիազարյան.-Կներես հազար անգամ, պրն Պետրոսյան, ես երկու բառով ասեմ, նաև միտքս ավարտեմ՝ կապված Բագրատյանի այդ հայտարարության հետ. այո, մենք այսօր իշխանություններին տվել ենք կարտ բլանշ, որպեսզի մեր ներքաղաքական խնդիրներով մեր ներքին զարգացումները հանկարծ չազդեն փոքրիկ Հայաստանի ապագայի վրա: Երբ որ մենք անում ենք քայլ հետ կամ կանգնում ենք տեղում, դա չի նշանակում, որ մենք ոչ մի բան չենք հասկացել և հենց այնպես այդ քայլը կատարել ենք, մենք իրավունք չունենք այսօր վնասելու մեր պետականությունը, իսկ ամեն օր այս հարցը երբ հետաձգում են՝ արտահերթ ընտրությունները, ամեն օր մենք վտանգում ենք մեր երկիրը, ամեն օր, ամեն ժամ:
Ռ. Պետրոսյան.-Ես սկսեմ այն բանից, որ նախագահ Սարգսյանն իսկապես բոլորիս նախագահն է, հատկապես ՀԱԿ-ի՝ վերջին ամիսների վերաբերմունքը նրա կողմից կատարվող քայլերի նկատմամբ դա է ապացուցում. շատ ուրախությամբ ընդունեցին և՛ ամնիստիան, և՛ ընդհանրապես հանդուրժողականության ցուցաբերումը և այլն: Բայց դա չէ խնդիրը: Բանն այն է, որ իսկապես հհ նախագահը մասնակցում է միջազգային միջոցառումներին՝ և՛ ԵԽԽՎ-ում ելույթ ունեցավ, և՛ Կազանում բանակցությունների մասնակցեց և այլն՝ որպես ՀՀ նախագահ, և իսկապես այդպես էլ կա, նա ՀՀ լեգիտիմ նախագահն է, որը և ՀՀ անունից իրականացնում է այդ բանակցությունները, նաև ելույթներ է ունենումև այլն: Ինչևիցե, իմ կարծիքով ադրբեջանցիների՝ այս անգամվա փոքր-ինչ զսպվածությունն այն բանի արդյունք էր, որ դրան նախորդել էր երեք հզոր պետությունների նախագահների ուղերձը, որ՝ հասեք համաձայնության: Չհասնելու դեպքում Մինսկի խմբի հատկապես Ֆրանսիայի ներկայացուցիչը հայտարարել էր, որ իրենք արդեն ուրիշ ձևաչափ են կիրառելու, այսինքն՝ փաստորեն, դա որոշ չափով սպառնալիք էր: Դա, իհարկե, այդպես չազդեց, որովհետև հայտարարությունից երևաց, որ բանակցությունները պիտի շարունակեն, բայց չի կարելի, իհարկե, Կազանի հանդիպումը 100 տոկոսով ձախողված համարել, այնուամենայնիվ, կողմերը վերջում իրենց հայտարարությամբ ընդգծեցին, որ և՛ հարգում են այդ միջնորդներին, նրանց ջանքերը, այդ թվում՝ և Ռուսաստանի նախագահի ջանքերը, և միաժամանակ պետք է շարունակեն այդ բանակցությունները՝ խաղաղ ճանապարհով հարցը լուծելու համար: Ճիշտ է, բեկումնայինչեղավ Կազանի հանդիպումը, բայց և այդպես կատաստրոֆիկ ձախողում չպետք է համարենք, հատկապես հայերս, որովհետև նրանք նորից ասացին՝ բանակցությունները շարունակվելու են և շարունակվելու են հացի խաղաղ լուծման ուղղությամբ:
Ա. Թովմասյան.-Բայց հանդիպման շուրջ միջազգային հանրության այդ մեծ ուշադրությունը, աղմուկը և ունեցած արդյունքները չեն համապատասխանում իրար:
Ռ. Պետրոսյան.-Այո, ոմանք այդ կապակցությամբ հիասթափված են, բայց մեր հանրապետության նախագահը Եվրախորհրդի իր ելույթում շատ պարզ բացատրեց, որ այդ համաձայնությունը չի էլ կայանա, նա արդեն իսկ նախազգումէր ըստ երևույթին, քանի դեռ Ադրբեջանում տիրում է հայատյացությունը, ռասիզմը, և շարունակվում է նման վերաբերմունքն այս հարցերի նկատմամբ: Հիմա միջազգային հանրությունն արդեն զգացել է, որ հասունացել է նաև Արցախին բանակցությունների մասնակից դարձնելու հարցը: Սա կարևոր է ընկալում է, որ միջազգային հանրությունն արդեն իսկ հասկացել է և ընդունում է:
Արշալույս Մղդեսյան, «Ռեգնում».-Ինչի՞ց եք եզրակացանում, որ միջազգային հանրությունը հասկացել և ընդունել է:
Ռ. Պետրոսյան.-Դա եզրակացնում եմ բազմաթիվ բաներից, այդ թվում՝ Օբամայի հեռախոսազրույցից, որտեղ նա ասել է՝ Հայաստանը, Ադրբեջանը և Արցախը պետք է հասնեն համաձայնության:
Ա. Թովմասյան.-Համաձա՞յն եք:
Գ. Եղիազարյան.-Ռաֆիկը մեր փայլուն իրավաբաններից մեկն է, բավական է կենսագրականի մեջ մի փաստ, որ նա եղել է իրավաբանական ֆակուլտետի դեկանը, և ասեմ, որ լավագույն իրավաբաններից մեկն է, բայց թույլ տվեք այստեղ իմ ընկերոջն ամբողջապես չվստահել: Բանն այն է, որ մենք ինչի մասի էլ խոսենք, ինչի մասին էլ չխոսենք, մի բան ակնառու է, որ մի բան այն չէ:Եվ եթե էլի գանք, շարունակենք, հանգելու ենք նույն կետին: Գալու ենք նրան, որ մեր երկրին ուժեղ, լեգիտիմ, ժողովրդի կողմից ընտրված նախագահ է հարկավոր: Եվ երբ մենք կունենանք ժողովրդի քվեն ստացած նախագահ, ոչ մի Եվրեպաներում, որ մի Ամերիկաներում և Ռուսաստաններում իմ ազգի բախտն այսպես չի որոշվի: Եթե մենք ունենանք լեգիտիմ նախագահ, ապա հանրահավաքների ժամանակ խնդիր չի առաջանա կյանքի գնով փակել մարդկանց մուտքը Երևան: Եթե մենք ունենանք լեգիտիմ նախագահ, ապա այսպես ասած, չակերտների մեջ,բեսպրեդելը, որ այսօր կատարվում է իմ երկրի ներսում, չի լինի: Երբ մենք ունենանք լեգիտիմ նախագահ, հարցերը և այս խնդիրներն այսպես մեր առջև չեն դրվի սեղանի վրա:
Ա. Թովմասյան.-Արցախի մասնակցության հարցին անդրադարձեք, խնդրեմ:
Գ. Եղիազարյան.-Իսկ ո՞վ է ձեր ձեռքից բռնել, այկիդո արել, որ 1998 թ. դուրս մղվեց Արցախը գործընթացներից: Ինչու՞ ենք մենք 13 տ. հետո անդրադառնում մի խնդրի… Արցախն այն գլխից մինչև 1998 թ. կեսերն ուղիղ բանակցային կողմ էր, ինչու՞ մենք հանեցինք բանակցային կողմից, մենք՝ մեր ձեռքով, ամեն ինչ վերցրեցինք մեզ վրա, հիմա էլ ասում ենք՝ այ Օբաման որ զանգ տվեց, Արցախի անունը տվեց, ուրեմն՝ Արցախն էլ է բանակցային կողմ: Ոչ, Օբամայի մեկ զանգով Արցախը բանակցային կողմ չի դառնում, մենք պետք է չհանեինք ի սկզբանե Արցախը՝ որպես բանակցային կողմ, հետո նոր հասկանայիքն՝ ինչ ենք կատարել:
Արփի Բեգլարյան, «7or.am».-Եթե այդքան ոչ լեգիտիմ է նախագահը, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ոչ լեգիտիմ նախագահի քաղաքականությունը հայ-թուրքական հարցում ամբողջությամբ ճիշտ գնահատեց և ցանկանում երկխոսել նրա հետ: Ոչ լեգիտիմ նախագահն ամբողջությամբ չի քաղաքականություն չի վարում, կարծում եմ:
Գ. Եղիազարյան.-Նախ և առաջ՝ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը չի ասել, որ ամբողջությամբ, ոտքից գլուխ ճիշտ քաղաքականություն է վարում: հայ-թուրքականի համար մի բան ասեմ՝ ես կարող եմ ուղիղ ասել իմ կարծիքը, ուղիղ կարող եմ ասել իմ կուսակցության կարծիքը. հայ-թուրքական արձանագրությունները մի խայտառակ փաստաթուղթ է, երբ որ ես սկսեցի մտածել, թե եկեք մի հանձնաժողով ստեղծենք, պարզենք՝ Եղեռնը եղե՞լ է, թե՞ չի եղել: Ավելի մեծ խայտառակություն, ավելի մեծ ապտակ, ավելի մեծ անարգանք 2 մլն զոհերի հիշատակին չէր կարող լիներ: Անդրադառնամ հայ-թուրքական հարաբերություններին, որոնց, ըստ Ձեզ, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը լրիվ համաձայն է: Ես ինքս և իմ կուսակցությունն ուղղակի ծիծաղելի ենք համարում, երբ հայը կվերցնի մի փաստաթղթի տակ կստորագրի, որտեղ հանձնաժողովը կպարզի՝ եղե՞լ է, թե՞ չի եղել:
Կարինե Մանգասարյան, «Երկիր մեդիա».-Լևոն Տեր-Պետրոսյանը երազած Հայաստան էր որակել այսօրվա Հայաստանը: Դա՞ էլ չի տեղավորվում երկխոսության մեջ:
Ռ. Պետրոսյան.-Երազած Հայաստան, երբ իշխանությունները և ընդդիմությունը հանդուրժողաբար երկխոսում են…
Գ. Եղիազարյան.-Երբ որ Դուք ենթատեքստից հանում եք և մի նախադասություն եք ասում, իհարկե, ես այստեղ պետք է հիշեմ մի անեկդոտ, որ ամուսինը տուն էմտնում, տեսնում է՝ կինը լաց է լինում: Ասում է՝ ի՞նչ է պատահել, ասում է՝ ուզում եմ այս երկրում ապրեմ. «Հայլուրն» է նայում: Ասում է՝ այդ երկրում ես ապրում, սա մեր երկիրն է, Հայաստանն է: Ասում է՝ այո՞, մենք այստե՞ղ ենք ապրում: Ի՞նչ երազած Հայաստանի մասին կարող ենք խոսել, դուրս եկեք, տեսեք՝ մարդիկ ինչպե՛ս են ապրում, տեսեք՝ ինչպե՛ս են գոյատևում այդ մարդիկ:
Ա. Թովմասյան.-Լավ, ասում էին, որ Կազանից հետո երկխոսությունը նոր փուլ է մտնելու, կամ քայլերն ավելի պարզ են լինելու, ինչ-որ բան պարզ եղա՞վ ընդդիմության համար, թե՞ ոչ:
Արկադի Գրիգորյան, «Արմենիա».-Կազանից հետո ՀԱԿ-ն իրեն ինչպե՞ս է պահելու:
Գ. Եղիազարյան.-Որպեսզի մենք կարողանանք ուղղակի ընդդիմանալ արտաքին մարտահրավերներին, նախ և առաջ պետք է սկսենք մեր տան ներսից: Առաջին քայլն արտահերթ ԱԺ ընտրություններն են:
Գոհար Գևորգյան, «Tert.am».-ԱԺ ընտրություննե՞րը:
Գ. Եղիազարյան.-Մի րոպե… Մենք երկուսն էլ ասում ենք, կլինեն նախագահական արտահերթ ընտրություններ, հետո կլինեն արտահերթ ԱԺ ընտրություններ, կլինեն ԱԾ ընտրություններ, կլինեն նախագահական ընտրություններ: Մինչև չլինի արտահերթ ընտրություն, մինչև մենք չունենանք լեգիտիմ իշխանություններ, մենք ոչ մի բանի դիմաց ուղղակի կանգնել չենք կարող, ճնշումներին չենք դիմանա:
Комментариев нет:
Отправить комментарий
Примечание. Отправлять комментарии могут только участники этого блога.