Փետրվարի 21-ին «Հայելի» ակումբում հյուրընկալվել էին Լյուդմիլա Սարգսյանը («Սոցիալ-դեմոկրատ Հնչակյան» կուսակցություն) և Լեռնիկ Ալեքսանյանը («Հանրապետական» կուսակցություն): Թեման՝ «Ներքաղաքական գործընթացներ. կոալիցիոն համաձայնություն, ընդդիմության աշխուժացում»:
Վարող.-Բարև՛ ձեզ, շնորհակալ եմ, որ հրավերն ընդունեցիք, այսօր մեր հյուրերն են Լեռնիկ Ալեքսանյանն ու Լյուդմիլա Սարգսյանը: Ներքաղաքական դաշտում ակտիվություն է նկատվում, ինչո՞վ է դա պայմանավորված, ընդհանուր առմամբ ինչպե՞ս կգնահատեք՝ նկատի ունենալով կոալիցիոն հուշագիրը և վերջին հանրահավաքները: Խնդրեմ, տիկին Սարգսյան:
Լ. Սարգսյան.-Ներքաղաքական աշխուժությունը, բնականաբար, տեսանելի է, և դա ոչ միայն կապված է այն հանգամանքի հետ, որ իշխանական հատվածում համաձայնագիր կնքվեց, և վերահաստատվեց կոալիցիայի գործունեությունը, և նույնիսկ ամրագրվեց, որ կոալիցիոն կուսակցությունները նախագահական ընտրություններում աջակցելու են Սերժ Սարգսյանին, մի փոքր խոսենք այդ մասին, հետո՝ ընդհանուր զարգացումների մասին… Ըստ իս՝ իշխանություններն ավելի արագ ու ավելի տեսանելի են համարում արտահերթ ընտրությունները և շատ արագ փորձում են պատրաստվել արտահերթ ընտրություններին, քան ընդդիմությունը: Ինչ վերաբերում է ստորագրված փաստաթղթին, ես կարծում եմ, որ իշխանությունների այսօրվա կեցվածքը հուշում է, որ այնքան էլ ինքնավստահ չեն գալիք ընտրությունների հետ կապված և իշխանության պահպանման գործում: Հակառակ դեպքում կոալիցիայի վերահաստատման հետ կապված համաձայնագրի ստորագրման կարիք, պարզ է, որ չէր լինի, անհրաժեշտ չէր լինի: Նաև կարծում եմ, որ սա ևս մի փաստ է, որ կուսակցությունները, հատկապես այն կուսակցությունները, որոնք աջակցում են իշխանություններին կամ համագործակցում են իշխանական հատվածի հետ, բացարձակ անկախ չեն, և տարբեր միջոցներով նրանք կարողանում են ինքնուրույն գործունեությունը կասեցնել և ներքաշել իրենց պրոցեսների մեջ և օգտագործել ըստ անհրաժեշտության: Ինչ վերաբերում է ԲՀԿ-ին, տեսանելի է, որ Գգաիկ Ծառուկյանը երկար ժամանակ փորձում էր իր ինքնուրույնությունը պահպանել, քանի դեռ դա նրան պարտադրված չէր: Ես չեմ համարում, որ այդ պայքրն ընթանում էր Սերժ Սարգսյան-Գագիկ Ծառուկյան հատվածում կամ ՀՀԿ-ԲՀԿ հատվածում, շատ ավելի հակված եմ մտածելու, որ դա Ռոբերտ Քոչարյան-Սերժ Սարգսյան հակասությունների արտահայտումն էր, որի արդյունքում ԲՀԿ-ը, տվյալ դեպքում՝ Գագիկ Ծառուկյանը, ուղղակի խաղաքարտ էր Ռոբերտ Քոչարյանի ձեռքում, որը նա օգտագործեց ըստ անհրաժեշտության, և հավանաբար Սերժ Սարգսյանի հետ որոշակի համաձայնության են եկել, և այս պահի դրությամբ ԲՀԿ իրականում իր անկախ քաղաքական գործունեության հնարավորությունը կորցրեց. դա առայժմ, բնայց ես կարծում եմ, որ պարտադրված համագործակցությունը հավատարմության երաշխիք չէ, և մենք դեռ կարող ենք սպասել զարգացումների: Ինչ վերաբերում է ընդհանուր քաղաքական ակտիվությանը, դա ևս ես չեմ կապում ընտրությունների հետ, ավելի շաըտ վերագրում եմ երկրի ներսում սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական ճգնաժամին: Խիստ սրվել են ռադիկալ տրամադրությունները, ժողովուրդը շատ խորը աղքատության մեջ է և այլևս ցանկություն չունի այդ կերպ ապրելու, իսկ իշխանությունը կամ չի ցանկանում կամ ուղղակի ի վիճակի չէ այլ կերպ ղեկավարելու, և, բնականաբար, խթանված է արտագաղթը, որը նույնպես ես պատահական չեմ համարում, եթե ամեն ինչ աչվում է, որ ոչնչացվի միջին և մանր բիզնեսը, որոնք մեր երկրում ձևավորում է միջին խավը, և դա հասարակության այն հատվածն է, որն ազատ մտածելակերպ ուներ և նախընտրական կաշառքներից կախվածություն չուներ, հետևաբար ամեն ինչ արվում է, որ ազատ մտածող մարդը Հայաստանում ոչնչանա, Հայաստանը լքի, և դրա մեջ ես շատ մեծ վտանգ եմ տեսնում, որովհետև արտագաղթն աննախադեպ է, մեզ նման փոքրաքանակ ժողովրդով բնակեցված երկրի համար դա նաև անվտանգության խնդիր է: Այսօր կարող ենք արդեն փաստել, որ սահմանամերձ գյուղերը համարյա թե դատարկված են, մենք շատ ենք շրջում շրջաններով, գյուղերով, և այն հուսահատությունը, որ տիրում է գյուղում, ուղղակի աննկարագրելի է, և դրա հետ կապված բնական է, որ քաղաքական դաշտը պիտի ակտիվանա, և պիտի փորձենք խնդիրներին լուծումներ տալ:
Լ. Ալեքսանյան.-Իրոք, քաղաքական դաշտում ակտիվություն է նկատվում, և այդպես էլ պիտի լիներ, իրոք կան պրոբլեմներ՝ սկսեմ տիկին Սարգսյանի ասածի վերջից՝ իրոք կան պրոբլեմներ և՛ երկիրի ներսում, և՛ արտաքին մարտահրավերների տեսքով, և երկրի նախագահի, իշխանությունների քաղաքականությունը հենց դրանից էլ բխում է: Ես հենց սկզբից ասեմ, որ շատ դրական եմ համարում ԲՀԿ-ՀՀԿ հարաբերությունների հստակեցումը, և եթե մի քիչ ավելի խորը նայենք և վերլուծենք, համենայն դեպս՝ ես այդպես եմ մտածում, որ դա ոչ այն Սերժ Սարգսյանին էր անհրաժեշտ… Գագիկ Ծառուկյանը կամ ԲՀԿ չի ասել, որ ինքը չի պաշտպանելու Սերժ Սարգսյանին: Ժամկետների հետ կապված՝ այսօր, վաղը կամ մյուս օրը, դա հստակեցում է, որպեսզի այսօր մեր ժողովուրդը լինի ավելի կողմնորոշված, ավելորդ լարվածություններ տեղերում, համայնքներում… Որովհետև արդեն կային… Մենք շատ լավ գիտենք՝ վերևներում մարդիկ դիվանագիտություն, հարաբերություններ են կարգավորում, ներքևում հասարակ ժողովուրդը…
Վարող.-ԲՀԿ-ի և ՀՀԿ-ի շարքայի՞ն անդամների մեջ նկատի ունեք:
Լ. Ալեքսանյան.-Շարքային անդամների մեջ, և սա հստակեցում էր, որը, ես կարծում եմ, բխում էր և՛ ԲՀԿ-ի, և՛ ՀՀԿ-ի, և՛ մեր ժողովրդի շահերից, և ավելի լավ, ավելի ոչ լարվաշ ընտրություններ անցկացնելու համար էր: Սա մեկ: Պրոբլեմներն այսօր… Կա կոռուպցիա, կա աղքատություն, կա արտագաղթ՝ սա ոչ ոք չի ժխտում, հանրապետության նախագահն էլ չի ժխտում, որ այս երևույթները կան, և հանրապետության նախագահը բացահայտ պաշտոնապես հայտարարում է, որ կան պրոբլեմներ, նույնիսկ՝ չինովնիկների կողմից պետական բյուջեի վատնումներ և այլն, ուրեմն՝ արդեն կա այս երևույթը, սա արդեոն դրական է, և կա նաև այն տրամադրվածությունը, որով պետք է պայքարել այս երևույթների դեմ: Լարվածությունը, ավելի շուտ՝ այսօրվա ակտիվությունը ես նախընտրական պրոցեսների հետ եմ կապում՝ և՛ իշխանական կուսակցությունների մեջ ակտիվությունը, և՛ ընդդիմության, և՛ հանրահավաքների հետ կապված, հիմնականում դա կապված է ընտրությունների, նախընտրական պատրաստության հետ՝ գումարած նաև այն երևույթները, որոնք կատարվում են ընդհանրապես աշխարհում: Ինչ խոսք, ազդում են նաև ընդվզումներն արաբական երկրներում, ազդում են նաև ներքաղաքական պրոցեսները, սրանք բոլորը գալիս են ասելու, որ կա ակտիվություն, և դա բնական եմ համարում: Եվ ասեմ, որ այդ ակտիվությունը ես բացասական չեմ համարում, սա դրական է, եթե լինի իրոք առողջ, լավ ակտիվություն, որովհետև վիճաբանությունների մեջ են ծնվում ճշմարտությունը, ճիշտ ուղին:
Վարող.-Համաձա՞յն եք, որ ընդամենը շարքայինների…
Լ. Սարգսյան.-Ւհարկե ո՛չ, երբեք շարքային կուսակցականը նման հակասության մեջ չի մտնի մեկ այլ քաղաքական ուժի շարքայինի հետ, եթե վերևներում ամեն ինչ նորմալ լինի ու տեսանելի: Ինչ վերաբերում է նրան, որ Սերժ Սարգսյանն ընդունում է պրոբլեմները, ես դա ոչ թե դրական եմ համարում այն առումով, որ Սերժ Սարգսյանն ընդունում է, այլ դրական եմ համարում այն առումով, որ հասարակությունը դա շատ լավ տեսնում է և պահանջում է խնդիրների լուծում, ուրեմն՝ խնդիրներն այնքան ցցուն են, որ դա հնարավոր չէ ոչ միայն չընդունել, այլև նա ուղղակի ստիպված է ընդունել:
Վարող.-Հիմա ա ու՞մ հաղթանակն էր կամ պարտությունը՝ ՀՀԿ-ի՞, թե՞ ԲՀԿ-ի:
Լ. Սարգսյան.-Ես համարում եմ, որ սա ԲՀԿ-ի պարտությունն էր, որովհետև այդ համաձայնագրի ստորագրմամբ ԲՀԿ իրեն լրիվ կախվածության մեջ է դնում ՀՀԿ-ից, և եթե Գագիկ Ծառուկյանը նախկինում հայտարարում էր, որ 50+1 ձայն է հավաքելու ԱԺ-ում, ապա այսօր արդեն հասկանալի է, որ նա կստանա այնքան ձայն, ինչքան կտրամադրվի ՀՀԿ-ի կողմից: Ավելին ասեմ՝ այս փաստն արդեն իսկ խոսում է այն մասին, որ եթե մենք գնանք հերթական ընտրությունների, արդեն իսկ ընտրությունները կեղծված են լինելու, կարծես թե իշխանություններն արդեն իրենց մեջ բաշխել են…
Վարող.-ՀՀԿ շահա՞ծ է դուրս եկել:
Լ. Սարգսյան.-Այս պահի դրությամբ՝ այո, բայց տուժում է մեր ամբողջ ազգը, մեր երկիրը, մեր երկրի ապագան:
Վարող.-Դա հնարավորություն չի՞ տալիս արմատական ընդդիմությանը, որ մի ուղղությամբ պայքարը գնա, քանի որ արդեն հստակ է, որ երկու ուժեր չեն, մի ուժ է, և արդյոք պայքարն ավելի հե՞շտ չի լինի:
Լ. Սարգսյան.-Բնականաբար, ընդդիմությունը շատ լուրջ խնդիրներ ունի, բայց մենք ասել ենք և նորից կրկնում ենք՝ մենք ամեն ինչ պիտի անենք, որ գնանք հերթական ն նախագահական և պառլամենտական ընտրությունների, որովհետև արդեն տեսանելի է, որ հերթական ընտրությունները հերթական կեղծիք են արձանագրելու:
Վարող.-Հերթական չէ, արտահերթ:
Լ. Սարգսյան.-Չէ, հերթականի դեպքում հերթական կեղծիքն է արձանագրվելու: Մինչև չփոխվի համակարգը, մինչև արտահերթ ընտրությունների միջոցով ընդդիմությունը չկարողանա արտահայտել ժողովրդի սահմանադրական իրավունքը, հաստատել այդ իրավունքը, ոչ մի ընտրություն Հայաստանում այլևս…
Վարող.-Ես ուզում եմ հասկանալ՝ ՀԱԿ-ի, ՀՅԴ-ի պայքարն ավելի հե՞շտ է լինելու: ՀԴՅ ասում էր, որ ոչ, սա տանում է կենտրոնացման, և շատ ավելի դժվար է լինելում, և անընդունելի է դա:
Լ. Սարգսյան.-Ես մտածում եմ, որ ՀՅԴ խոսում է հերթական ընտրությունների մասին, մենք խոսում ենք արտահերթ ընտրությունների մասին: Դրանք մի քիչ տարբեր մոտեցումներ են: Իսկ ինչ վերաբերում է այն կուսակցություններին, որոնք հայտարարում են, որ ընդդիմություն են, արտահայտված ընդդիմություն այսօր կա դաշտում, ինստիտուցիոնալիզացված ընդդիմությունը ՀԱԿ-ն է, որն առ այսօր կայունության երաշխիք է եղել երկրում, կարողացել է վերահսկել մարդկանց դժգոհությունները, կարողացել է ուղղորդել՝ լավ առումով, որ ցնցումների չտանի երկիրը, բայց ռադիկալ տրամադրությունները…
Վարող.-Այսինքն՝ ամենացանկալի ընդդիմությունն է:
Լ. Սարգսյան.-Ես այդպես եմ համարում, բայց չեմ բացառում նաև, որ և՛ ՀՅԴ, և՛ այլ քաղաքական ուժեր, որոնք հայտարարում են, որ ընդդիմություն են, շատ ավելի ակտիվ պայքարի մեջ կմտնեն, նաև չեմ բացառում, որ եթե նրանց նպատակները համընկնում են ՀԱԿ-ի որդեգրած նպատակներին, կգա մի պահ, որ ցանկություն կունենան կա՛մ միավորվելու, կա՛մ ակտիվ համագործակցելու, որովհետև առանձին-առանձին համակարգի դեմ պայքարելն ուղղակի անհնար է:
Լ. Ալեքսանյան.-Ես չասացի՝ միայն շարքային, ես ասացի՝ նա և շարքային, ես ասացի, որ ԲՀԿ-ին էլ էր դա ձեռնտու, ՀՀԿ-ին էլ, և, իմ կարծիքով, նա և ընդդիմությանը: Ես զարմանում եմ, որ ընդդիմությունը դժգոհ է…
Լ. Սարգսյան.-Մենք դժգոհ չենք:
Լ. Ալեքսանյան.-Դժգոհ է, որ ԲՀԿ և ՀՀԿ միացել են, այդ դժգոհությունը պարզ զգացվում է և՛ մամուլում, և՛ մարդկանց հետ խոսակցություններից: Ես նա և հասկանում եմ, որ կան քաղաքական տեխնոլոգիաներ, որ պիտի օգտագործվեն, հակազդեցություններ, որ պիտի օգտագործվեն, բայց ընդհանուր առմամբ, ընդհանուր քաղաքականության մեջ եթե դա հստակ է և՛ ընդդիմության, և՛ իշխանությունների համար, այսօր ես ասեմ, որ իշխանություններին շատ ձեռնտու է, որ ընդդիմությունը հստակեցնի հարաբերությունները միմյանց հետ, որ իմանան՝ ՀՅԴ ի՞նչ է ուզում, «Ժառանգությու՞նն» ինչ է ուզում և այլն: Այդ դեպքում գործողությունները շատ ավելի հեշտ ու ավելի ճիշտ կլինեն: Եվ իմ կարծիքով ընդդիմության համար էլ պիտի շատ ընդունելի և դրական լիներ, որ այսօր հստակեցվել են բոլոր դեպքերում իշխանական կոալիցիայի հարաբերությունները, որովհետև նրանք կոալիցիայում կատարել են ինչ-որ աշխատանք և շարունակում են, ուզում են շարունակել այդ աշխատանքը նաև հետագայում: Դա մեկ: Երկրորդը՝ այդ հուշագիրը ոչ մի իրավական ուժ չունի, ամեն րոպե նույն Գագիկ Ծառուկյանը, նույն ԲՀԿ կարող է վերցնել ու դուրս գալ, և կապել այն բանի հետ, թե ԲՀԿ կախման մեջ է ՀՀԿ-ից, չգիտեմ ինչ՝ այդ բաները հիմքեր չունեն: Երբ ուզենա, ԲՀԿ իր քաղաքականությունը կարող է փոխել, բայց ԲՀԿ միշտ նույն քաղաքականությունն է վարել՝ և՛ կոալիցիայի գործունեության ընթացքում, և՛ հիմա, և երբեք չի եղել որևէ պահ, ժամանակ, հարցազրույց մամուլում, որ նա ասի՝ գիտե՞ք ինչ կա, ես այսօր կոալիցիայում չեմ ուզում լինել, կամ Սերժ Սարգսյանի կամ ՀՀԿ-ի հետ կապված խնդիրներ կան: Կուսակցություններն ունեն տարբեր մոտեցումներ, այդ մոտեցումները հստակեցվում են, և շատ ավելի լավ, որ այսօրվա իրավիճակում ԲՀԿ-ը, ավելի խորը նայելով պրոցեսներին… Ասեմ ձեզ՝ իմ կարծիքով դա հասուն քաղաքականության արդյունք է, և՛ արտաքին մարտահրավերները, և՛ ներքին հստակեցվեցին…
Լ. Սարգսյան.-Ես ընդամենը երկու բառով ամփոփեմ մեր զրույցը. ինչ վերաբերում է ընդդիմությանը, ընդդիմության մոտ ոչ մի բան չի փոխվել, մեզ համար ի սկզբանե հստակ էր, որ ԲՀԿ իշխանամետ կուսակցություն է, կոալիցիայի անդամ է և, բանականաբար, ամեն ինչ պիտի անի՝ դիրքերը պահպանելու և հաջորդ ընտրություններում մեծամասնություն ապահովելու ԱԺ-ում: դա մեզ համար ի սկզբանե հստակ էր, բայց կա հասարակության մի հատված, որ Գագիկ Ծառուկյանի՝ վերջին շրջանի գործունեությունը և նրա լռությունը հայտարարությունների առումով… Չէր հայտարարել, բայց նաև չէր հայտարարել, որ սատարելու է Սերժ Սարգսյանին: Եթե իշխանությունն այդքան վստահ էր իր ապագայի հետ կապված, ապա այդ դեպքում ի՞նչ կարիք կար, երբ դեռ մեկ տարի պետք է գործեր կոալիցիոն իշխանությունը, վերահաստատելու և պարտադրելու, որ հայտարարեն, որ պիտի սատարեն Սերժ Սարգսյանին: Դրանով իսկ արդեն Գագիկ Ծառուկյանը զրկվում է և՛ նախագահի թեկնածությունն առաջադրելուց, և՛ ընդհանրապես ԱԺ-ում մեծամասնություն ունենալու հնարավորությունից: Ընդդիմության մասին ասեմ՝ ՀԱԿ-ն ինչ նպատակներ որ ի սկզբանե որդեգրել էր, դրանք սահմանադրական կարգի վերականգնումը Հայաստանում և արտահերթ ընտրություններն են, առ այսօր հավատարիմ է մնում այդ նպատակներին և հստակ գնում է այդ ճանապարհով: Այնպես որ՝ մեզ համար առանձնապես ոչինչ չի փոխվել, մենք ընդամենը արձանագրում ենք, որ Գագիկ Ծառուկյանին պարտադրվեց, որ նա հայտարարի Սերժ Սարգսյանին սատարելու մասին:
Լիանա Ներսիսյան, «Մարդիկ».-Տիկի՛ն Սարգսյան, Դուք ասացիք, որ այս ամենը տեսնում եք ոչ թե ՀՀԿ-ԲՀԿ, այլ Սարգսյան-Քոչարյան համատեքստում, ասացիք նաև, որ ենթադրում եք, որ որոշակի համաձայնություն ձեռք բերվեց, որ ԲՀԿ-ին պարտադրվեց ստորագրել կոալիցիոն համաձայնագիրը: Ամեն դեպքում Ձեր ասածից կարելի՞ է ենթադրել, որ Քոչարյան-Սարգսյան հակամարտության մեջ Սերժ Սարգսյանը հաղթանակած դուրս եկավ, իսկ եթե ոչ, համաձայնություն ասելով ի՞նչ նկատի ունեք:
Լ. Սարգսյան.-Ես չեմ կարծում, որ Սերժ Սարգսյանն այստեղ հաղթանակած դուրս եկավ, եթե Դուք ուշադիր հետևում էիք, շուրջ երեք տարի ռոբերտ Քոչարյանը ժամանակ առ ժամանակ քար էր նետում Սերժ Սարգսյանի բոստանը, այսպես ասած, և դա շատ տեսանելի էր, նա ամեն կերպ փորձում էր ընդգծել իր կարևորությունը, նա բազմիցս քննադատաբար է վերաբերվել Սերժ Սարգսյանի վարած արտաքին քաղաքականությանը, ներքին քաղաքականությանը և դրանով ցույց էր տալիս և՛ ՀՀԿ-ին, և՛ իշխող կոալիցիային, որ ինքը շատ ավելի ճիշտ քաղաքականություն է վարել, քան այսօր Սերժ Սարգսյանը: Եվ կարծում եմ, որ տրամադրված էր Սերծ Սարգսյանի դիրքերը թուլացնել, որպեսզի Սերժ Սարգսյանը դիմի նաև իր օժանդակությանը, դրանով նորից կարողանա վերադառնալ ակտիվ քաղաքական դաշտ: Չեմ բացառում, որ այդ մասով համաձայնության են եկել, ինչպես նաև ուզում եմ ընդգծել, որ միշտ էլ կարող են լինել հակասություններ, բայց միշտ կան շահեր, որ միավորում են իշխանություններին, տվյալ դեպքում շահերը միավորեցին իշխանություններին:
Սևակ Հակոբյան, «Երկիր մեդիա».-Տիկին Սարգսյան, Դուք ասացիք, որ ՀԱԿ-ը կայունության միակ երաշխավորն է: Հրանտ Բագրատյանի խոսքը՝ հեղափոխություն անելու մասին, կայունության երաշխի՞ք է:
Լ. Սարգսյան.-Երբ ասում ենք հեղափոխություն, խոսքն արյունոտ հեղափոխության մասին չէ, ժողովրդի ակտիվ ընդվզումը վերջիվերջո հասցնելու է նրան, որ իշխանությունները պարտադրված են լինելու հրաժարական տալ: Հեղափոխություն ասելով՝ միշտ չէ, որ պետք է հասկանալ, որ բռնի ուժով, արյունով, ինչ-որ հարձակումներով ժողովրդին տրամադրում ես, որ երկրում անկայունություն մտնի: Ես կարծում եմ, որ հեղափոխություն է նաև տեղի ունենում այն դեպքում, երբ դժգհ ժողովուրդը դուրս է գալիս փողոց, արտահայտում իր դժգոհությունը և իր ակտիվությամբ պարտադրում է նաև իշխանություններին հասկանալու, որ այլևս չունեն ժողովրդի վստահությունը, որը, ի դեպ, շուրջ տասը տարի է՝ չունեն: Եվ դրա միջոցով մենք գնալու ենք ժողովրդավարական իշխանափոխության: Հեղափոխություն բառը միշտ չէ, որ այդսպես է կիրառվում:
Հայկ Խալաթյան, «Новости-Армения».-Շարունակելով նախորդ հարցը՝ Լևոն Զուրաբյանը հանրահավաքի վերջու հայտարարեց՝ ժողովուրդ, գնացեք, զգուշացրեք նոր հանրահավաքի մասին, և ասաց, որ պատրաստվեն լուրջ զարգացումների:
Լ. Սարգսյան.-Շատ ավելի լուրջ զարգացումը շատ ավելի մեծ ընդվզումն է, ոչինչ չբացառենք, եթե առ այսօր մենք իրոք կարողանում էինք զսպել ժողովրդի դժգոհությունը և թույլ չտալ, որ այդ ամենը վերահսկողությունից դւորս գա, չեմ բացառում, որ մի օր կարող է այլևս վերահսկելի չլինել:
Սևակ Հակոբյան, «Երկիր մեդիա».-Լավ, ժողովուրդը դուրս եկավ ընդվզման, պահանջում ենք արտահերթ ընտրություններ, բայց Լևոն Զուրաբյանը միաժամանակ պահանջում է և՛ արտահերթ ընտրություններ, և ասում է՝ իշխանությանը տալիս ենք 2 ամիս ժամանակ, այս հարցերը լուծեք: Դա ի՞նչ է նշանակում:
Լ. Սարգսյան.-Ես չասացի, որ վաղն իշխանափոխություն ենք անելու, երկու ամիսն էլ ժամանակ է, որպեսզի իշխանությունները հասկանան, որ ժամանակն է, որ հեռանան:
Լ. Ալեքսանյան.-«Երկիր մեդիայի» մեր թղթակցի հարցը շատ հետաքրքիր էր, որովհետև ես էլ այդ հանրահավաքից ստացա տպավորություն՝ մեսիջ ժողովրդին, այսպես ասած, որ, գիտե՞ք ինչ, ժողովուրդը կարող է թեքվել և՛ դեպի ընդդիմությունը… Եթե քաղաքական ուժը գիտի, որ ժողովրդին ինքը հավաքում է, և ժողովուրդն իրեն չի ենթարկվելոի, ինքը չի կարող կոորդինացնել ժողովրդի գործողությունները, այդ քաղաքական ուժը չպետք է ժողովուրդ հավաքի, դա վտանգավոր է և՛ երկրի համար, և՛ հենց իրենց՝ ընդդիմության համար: Եվ եթե այսօր կոչ է արվում ժողովրդին հավաքվել ավելի մեծ գործողությունների, ու շեշտվում է նաև, որ այսօր երկրի վիճակը… Կա Ադրբեջան, կան հակասություններ, կան պատերազմի վտանգներ, մեսիջ է արվում ժողովրդին, որ մենք, հնարավոր է, չկարողանանք վերահսկել, այստեղ շատ վտանգավոր երևույթ եմ տեսնում:
Լ. Սարգսյան.-Վտանգավոր ու՞մ համար:
Լ. Ալեքսանյան.-Վտանգավոր մեր ժողովրդի համար:
Լ. Սարգսյան.-Ես կասեի՝ իշխանությունների:
Լ. Ալեքսանյան.-Չկա՛ այդպիսի բան, մի առիթ է եղել, ես ասել եմ, որ բացի մեր արցախյան պատերազմի հաղթանակից, բացի նրանից, որ մեր ժողովուրդը հերոսաբար կռվեց, դա նաև արդյունք էր այն բանի, որ Ադրբբեջանում կայուն վիճակ չէր, և, ի տարբերություն Ադրբեջանի, մեզ մոտ կայուն վիճակ էր: Այսօր շեշտել նաև այդ հանգամանքը… Լևոն Տեր-Պետրոսյանը շեշտում է… Ես հարգանքով եմ վերաբերվել հատկապես Լևոն Տեր-Պետրոսյանի արտաքին քաղաքականության մոտեցումներին՝ 90-ական թթ. սկսած, բայց արտաքինը կապել ներքինի հետ, հատկապես մեղադրել իշխանություններին, որ այսօր շահարկվում է Արցախն այն դեպքում, երբ Արցախը շահարկվում է հենց ընդդիմության կողմից, իշխանությունները երբեք չեն կարող շահարկել Արցախի խնդիրը, իշխանությունները կարող են ընդամենը զգուշացնել, ասել՝ խնդիր կա, և այն, որ կա խնդիր, չի չի ժխտում նաև ընդդիմությունը: Եվ այսօր ԲՀԿ և ՀՀԿ հստակեցումն էլ բխում էր նաև այդ իրավիճակից, որը նաև ՀՀԿ քաղաքականությունն է, որ ինչքան հնարավոր է՝ ժողովրդին հավաքել, որ ավելի միասնական լինեն, որովհետև 51, 50-ից ավել ձայներ ունեցող և ակնկալող կուսակցությունը, հնարավոր է, նաև նորմալ պայմաններում չուզենա միասնության, դաշինքի մեջ մտենլ, որովհետև հուշագիրը սահմանափակում է նաև իր իրավունքները: Այստեղ ես ուիզում եմ շարունակել, որովհետև գիտեմ՝ այդ հարցը լինելու է. այս հանրահավաքի ելույթում ես տեսա հակասական բաներ…
Լ. Սարգսյան.-Որոնք Ձեզ դուր չեկան:
Լ. Ալեքսանյան.-Ոչ միայն ինձ դուր չեկան, այլև շատ վտանգավոր էին մեր ժողովրդի համար, ես կարծում եմ, որ ժողովուրդն այդքանը գիտակցում է:
Լ. Սարգսյան.-Ուզում եմ ասել, որ այն մեսիջները, որոնց մասին Դուք ասում եք, ավելի շատ վտանգավոր են իշխանության համար, քան երկրի, և երկրորդը՝ երբ խոսում էիք արցախյան պատերազմում մեր գրանցած հաղթանակների մասին, Դուք մոռացաք նշել, որ այդ հաղթանակներով մեր ժողովուրդը պարտական է առաջին հիմնադիր նախագահ Լևն Տեր-Պետրոսյանի վարած քաղաքականությանը, զուսպ արտաքին հարաբերություններին, որ վարում էր նա, և կշռադատված քայլերին: Ինչ վերաբերում է այն բանին, որ ընդդիմությունը շահարկում է Արցախի հարցը, ի սկզբանե ուզում եմ դա բացառել, որովհետև շուրջ երեք տարի ոչ միայն մենք շահարկում էինք այդ հարցը, այև նույնիսկ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հուշումներ էր անում, թե ինչպես պետք է անել, որպեսզի կարողանանք այդ խնդիրը դրական լուծել Արցախի համար, բայց իրականում այդպես տեղի չունեցավ: Ինչ վերաբերում է մեսիջներին, որ Դուք վտանգավոր եք համարում, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հարթակից հնչեցրել է այն, ինչ մենք տեսնում ենք ժողովրդի տրամադրությունների մեջ, և դուք պիտի շնորհակալ լինեք, եթե մենք առ այսօր կարողացել ենք այդ դժգոհությունները որոշ չափով զսպել, և մենք էլ ամենազոր չենք, նախ պիտի ասեմ, որ երկրում կայունության երաշխավորը պիտի իրականում իշխանությունը լինի, բայց ավելի շատ ժողովրդի հետ աշխատանք է տարվում մեր կողմից, մենք ենք կարողանում նրան վերահսկելի դարձնել, քան իրականում իշխանությունները: Եվ ես կարծում եմ, որ ժողովրդի կամքը սուրբ է, եթե չեն ուզում ապրել այս իշխանությունների օրոք, ուրեմն՝ իշխանությունն էլ այդ փաստը պիտի ընդունեի և այնքան արժանապատիվ գտնվի, որ հրաժարական տա և դաշտը զիջի այնմարդկանց, այն քաղաքական ուժերին, որոնց շատ ավելի է վստահում ժողովուրդը:
Լ. Ալեքսանյան.-Ես հիմա էլ եմ ասում, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի արտաքին քաղաքականությունն 90-ականներին նպաստեց արցախյան շարժման առանցքի շուրջ հավաքվել, միասնական լինել, և այդ քաղաքական իրավիճակը նաև նպաստեց պատերազմի հաղթանակին, բայց դա չի նշանակում, որ այսօր, երբ արդեն հաղթանակը կա, և երբ արդեն այդ նույն քաղաքական ուժն իշխանության մեջ չէ, որ պիտի շահարկել շաշահարկել այդ նույն խնդիրը…
Լ. Սարգսյան.-Ես կրկնում եմ՝ մենք չենք շահարկում:
Լ. Ալեքսանյան.-Ես վերջացնեմ իմ միտքը. նաև հնչեց հայ-թուրքական հարաբերությունների մասին, դրանք բոլորը կապված են իրար հետ:
Լ. Սարգսյան.-Դրանք մեկ խաղի էլեմենտներ են:
Լ. Ալեքսանյան.-Ես, հասկանալով այդ քաղաքական տեխնոլոգիաները, նաև դժգոհ մասսաների հետ կապված… Իհարկե, ժողովրդի կամքը սուրբ է, բայց հավաքված մարդիկ դեռևս ժողովրդի մի մասնիկն են ընդամենը:
Լ. Սարգսյան.-Իսկ եթե 50 տոկոսը լինի ժողովրդի, դա ձեզ բավարարու՞մ է, որ հրաժարական տաք:
Լ. Ալեքսանյան.-50 տոկոսը…
Լ. Սարգսյան.-Դե, այդքան էլ դուք եք:
Լ. Ալեքսանյան.-Մի միտք ասեմ՝ երբ այդ նույն ժողովուրդը հավաքվում է մեկ ուրիշ քաղաքական ուժի, մեկ ուրիշ քաղաքական գործչի՝ դա լինի Տիգրան Կարապետյանը…
Լ. Սարգսյան.-Խնդրում եմ, չհամեմատեք:
Լ. Ալեքսանյան.-Ես համեմատություններ չեմ անում, բայց նույն ՀԱԿ-ը դժգոհում է նաև նրանցից, այսինքն՝ դժգոհում է…
Վարող.-Համենայն դեպս՝ միակ հեռուստաընկերությունն էր, որ ձեր գործունեությունը լուսաբանում էր:
Լ. Սարգսյան.-Կարող են չլուսաբանել…
Լ. Ալեքսանյան.-Համենայն դեպս՝ համարել, որ ժողովրդի դժգոհ մասսայի միակ պաշտպանը ՀԱԿ-ն է, դա համարում եմ ոչ ճիշտ, մի ուժը չէ, որ պիտի ժողովրդի անունից խոսի:
Լ. Սարգսյան.-Ես Ձեզ փոխադարձ հարց եմ ուզում ուղղել՝ Դուք խոսում եք, որ Լևոն տեր-Պետրոսյանը շատ լավ արտաքին քաղաքականություն էր վարում, հիմա ես Ձեզ հարցնում եմ… Արտաքինի մասին չեմ ուզում խոսել, որովհետև ես համարում եմ, որ արտաքին հարաբերություններում մենք լրիվ պարտություններ ենք արձանագրում…
Լ. Ալեքսանյան.-Ես այդ կարծիքին չեմ:
Լ. Սարգսյան.-Այդ դեպքում Սերժ Սարգսյանը ներքին հարցերում ինչքա՞ն է հաջողել և ինչքա՞ն է կարողացել գոհացնել այն ժողովրդին, որին այսօր ինքը ղեկավարում է:
Լ. Ալեքսանյան.-Քանի որ ասուլիսն արդեն վերջանում է, ասեմ, որ ես այսօրվա սոցիալ-տնտեսական… Ես անցած անգամ էլ մի առիթով ասացի, որ սոցիալ-տնտեսական հարաբերությունների հիմնական բացասական երևույթը ես համարում եմ բևեռացումը:
Լ. Սարգսյան.-Ճիշտ եք համարում:
Լ. Ալեքսանյան.-Ես անձամբ այս առիթով ասել եմ, որ բևեռացումը, կոռուպցիան, մոնոպոլիան գալիս են… Մտածված, թե չմտածված, ճիշտ, թե սխալ՝ սա գալիս է 90-ականներից ազատական… Ազատական գաղափարախոսությունը շատ լավ գաղափարախոսություն է, բոլորս ընդունում ենք, բայց եթե դա չի արվում փուլ առ փուլ, եթե չի արվում մտածված…
Լ. Սարգսյան.-Լավ, մենք դրա մասին առանձին կխոսենք:
